Nowa powieść Krzysztofa Niewrzędy ma wymiar zarówno lokalny – wyrażający się w opisie procesu przechodzenia Szczecina spod panowania niemieckiego ku polskości, zaszczepianej w mieście przez przybyszów z różnych stron Polski po zakończeniu drugiej wojny światowej – jak i symboliczny. Przedstawiając historię żyjącego w wiecznym strachu, zlagrowanego, młodego mężczyzny, który z ofiary zamienia się w kata, podsuwa niepokojącą tezę wskazującą na to, iż wojny bywają najokrutniejsze nie w trakcie ich trwania, ale wtedy, gdy się kończą. „Confinium” ukazuje dzieje miasta porzucanego i zagarnianego oraz los pospiesznie dorastającego Tadeusza, który konfrontuje się z samym sobą, rozpaczliwie szuka swojej tożsamości, wyzwala się spod wpływów i walczy ze strachem, jakim naznaczył go koszmar bycia więźniem niemieckiego obozu. Jest to wielowątkowa opowieść o ludziach wplątanych w Historię, która z chaosu powojennych zdarzeń wywołuje tych, których wcale nie naznacza narodowość. Jest to opowieść o klątwie tamtego okresu, braku sprawiedliwości, a także o fatalnym wpływie przypadków na ludzkie losy, które niosą z sobą grozę niepewności trwania na przekór zmianom. Tym zmianom, które dokonują spustoszeń, choć mają być gwarantem nowego ładu.
Gorzkie jest „Confinium” – przepełnione fatalizmem, bezradnością i ludzką bezbronnością wobec historycznych przemian, za którymi stoją zaszłości, złe emocje, często nienawiść i liczne uprzedzenia. A dokładnie sportretowany w nim Szczecin jest miastem, które rodzi się z braku i niedoboru. W najnowszej książce Krzysztofa Niewrzędy znajdziemy jednak również opowieść o przekraczaniu wielu bolesnych granic. O ich zacieraniu się i o dręczącej niepewności. O człowieku, który utożsamia wszystkich tych, którzy przeszli drogę od więźnia do obywatela nowej Polski. Tych, którym nikt, tak naprawdę, w tym nie pomagał. „Confinium” to przerażająco smutny obraz powojennej rzeczywistości, odciskający się na zawsze w biografiach wrażliwych, zagubionych, poszukujących i osamotnionych. To powieść niedająca nadziei, ale uważnie diagnozująca czas, w którym nadziei wciąż rozpaczliwie poszukiwano.
Jarosław Czechowicz
„Confinium” to bildungsroman i jednocześnie reportażowa powieść historyczna z elementami literatury przygodowej oraz sensacyjnej. Sporo w niej odwołań do klasyki literatury polskiej i światowej, a także do kultury masowej lat czterdziestych XX wieku, bo w tym okresie toczy się akcja. Wokół Szczecina i w Szczecinie. Począwszy od ostatniej fazy drugiej wojny światowej, przez sowiecką okupację, aż do rodzącej się peerelowskiej rzeczywistości, w której tworzy się polska społeczność i nowa tożsamość jej przedstawicieli. W mieście o niejasnym statusie. W mieście o szczególnej historii. W powojennym Szczecinie zamieszkiwanym przez Niemców, Polaków i Żydów, nadzorowanych i prześladowanych przez sowieckich żołnierzy.
Nie brakuje zatem w „Confinium” wyrazistych, a nawet brutalnych opisów przedstawiających zarówno wojenne okrucieństwo, jak i powojenny głód, działania band oraz konflikty narodowościowe. Wszystko to, wraz z przełomowymi wydarzeniami z powojennej historii Polski – jak również powszednie rozmowy, trudy, satysfakcje, namiętności i radości – stanowi tło, na którym przedstawione są perypetie bohaterów. Relacje między nimi oraz ich związki. Sąsiedzkie, koleżeńskie, przyjacielskie. A także miłosne. Momenty zatem są i eksplikacje potrzeb bezpruderyjnych. Nie tylko erotycznych. Bo jedną z najistotniejszych okazuje się potrzeba zemsty. „Confinium” jest jednak przede wszystkim powieścią o przekleństwach losu i czasu, o braku sprawiedliwości, o fatalnym wpływie przypadków na poszczególne losy. O tym, jaki cień pozostawia wojna w ludzkich biografiach. I o tym, że odsłania ona swoje okrucieństwo nie tylko w trakcie trwania, ale także wtedy, gdy się kończy.
Krzysztof Niewrzęda
